भारतात रॉकेट आणि अवकाशयान कोठे बनवतात?

एका वाक्यात सांगायचे तर, भारतीय अवकाश यंत्रणा आणि सॅटेलाइट्स बनवण्याचे काम विक्रम साराभाई अवकाश केंद्र येथे सर्वोत्तम वैज्ञानिकांच्या देखरेखीखाली केले जाते.

उपग्रह आणि सॅटेलाईट बनवणे ही साधी आणि छोटी गोष्ट नाही, म्हणून हे काम विविध ठिकाणी वेगवेगळ्या तज्ज्ञांच्या देखरेखीखाली पार पाडले जाते. भारतीय अवकाश संशोधन संस्था (इस्रो) हे कार्य देशभरात त्यांच्याद्वारे चालवत येणाऱ्या केंद्रांच्या नेटवर्कद्वारे करत आहे. अहमदाबादमधील स्पेस एप्लिकेशन्स सेंटरमध्ये सेन्सर आणि पेलोड विकसित केले जातात. बंगलोरमधील यू आर राव उपग्रह केंद्र (पूर्वी इस्रो उपग्रह केंद्र) येथे उपग्रह डिझाइन तयार, विकसित, जोडले आणि तपासले जातात. विक्रम साराभाई अवकाश केंद्र येथे प्रक्षेपण वाहने म्हणजेच सॅटेलाइट विकसित केली जातात. चेन्नई जवळील श्रीहरिकोटा बेटावरील सतीश धवन अवकाश केंद्रात हे सॅटेलाइट्स लॉन्च केले जातात. भू-स्थानिकीकरण उपग्रह स्टेशनवर नियंत्रण सुविधा अपडेट करण्याचे कार्य हसन आणि भोपाळ येथे केले जाते. रिमोट सेन्सिंग डेटासाठी रिसेप्शन आणि प्रोसेसिंग सुविधा हैदराबादमधील नॅशनल रिमोट सेन्सिंग सेंटरमध्ये तयार केली जाते. इस्रोची व्यावसायिक शाखा अँट्रिक्स कॉर्पोरेशन असून त्याचे मुख्यालय बंगळुरू येथे आहे.

इस्रोचा पहिला उपग्रह, आर्यभट्ट, सोव्हिएत युनियनद्वारे 19 एप्रिल 1975 रोजी प्रक्षेपित केला गेला. रोहिणी, संपूर्ण भारतीय निर्मिती असलेले प्रक्षेपण वाहन (उपग्रह प्रक्षेपण वाहन) 18 जुलै, 1980 रोजी प्रक्षेपित करण्यात आले. त्यानंतर इस्त्रोने जे अंतराळ प्रक्षेपण सुरू केले, ते आजवर थांबले नाही. प्रत्येक प्रक्षेपणागणीक त्यांनी वेगवेगळे विक्रम प्रस्थापित करणे सुरू केले. इस्त्रोची पुढील वाटचाल आपणा सर्वांना परिचित आहे.